39 Het belang van het ‘Leiden’

Leiden van een paard
Leiden van een paard is belangrijk vanaf je eerste dagen na de geboorte
Het belang van het ‘Leiden’ is belangrijk bij het africhten van een paard.

En ga je over zo een simpel onderwerp een tekst schrijven, Dré? Heb je niets beter te doen? Ja Frits, daarover ga ik zeker een tekst schrijven, en als paardenliefhebber heb ik natuurlijk heel veel te doen, en de meeste werkjes zijn voor en door jou.

Eerste halster aandoen

Het leiden van een paard is volgens mij één van de belangrijkste punten in het omgaan en africhten van een paard. Iedereen vindt het normaal dat je een halster rond het hoofd van een paard kan aanbrengen. Ons zelf gefokte veulentje van dit jaar hebben wij, samen met haar zusje van verleden jaar, recent nog in de opfokstal geloodst. Neen, dank je wel, ik hoef geen halster om, wordt mij door een in de stal rondvliegende Obladi met heel veel lichaamstaal verteld. Maar met wat geduld en vleierij zullen wij wel tot het compromis ‘halster aan’ kunnen komen. Het halster aan betekent natuurlijk een grote vrijheidsbeperking voor het jonge beestje en kunnen vluchten is nu toch een heel normale en levensnoodzakelijke zaak, zeker als er in je genen geprogrammeerd staat dat je een ‘prooidier’ bent.  Blijven staan, niet achteruit trekken, meegaan als er trekkracht op de koord wordt uitgeoefend, voorhand en achterhand zijdelings verplaatsen, … , het zijn de eerste manipulaties die wij aanleren. En dan spreken wij nog niet van het kunnen vastbinden van zo’n jonge telg, maar dat zullen wij in een later lesje wel bijbrengen.

Pet pony obstacle course

Recent nog zag ik op FB een filmpje van een pony die op ‘wandel’ was met een kind van een jaar of twaalf. Vermoedelijk was het de liefhebbende mama, die haar beide schatjes had ingeschreven voor een ‘Pet pony obstacle course’. Schijnbaar is dat een parcours waarbij springbalkjes op de grond liggen en planten aangeven langs waar ze zich dienen voor te bewegen, beiden te voet natuurlijk. Op zich een mooi initiatief om de handelbaarheid van de pony even te testen, maar van voortbewegen was er hier bijna geen sprake. Bij iedere passage langs de decoratieve planten trok, de trouwens mooi opgepimpte pony, steeds de koord uit de handen van de eveneens piekfijn uitgedoste amazone in wording. Tot grote ergernis van het ponymeisje speelde zich bij iedere bloempot hetzelfde tafereel af. Een leuk filmpje natuurlijk, beloond als ‘The cutest pet pony obstacle course ever’. Maar ik heb daar eigenlijk een andere mening over.

Het dominante dier eet eerst

Al of niet toegelaten worden om te eten, is bij de paarden in de kudde een instinctieve gedraging ter bevestiging van de dominantie. Het dominante dier eet eerst en zoveel het maar kan, voor de restjes die mogelijks overblijven, mogen de overblijvende dan wat ruzie maken. Ook leiderschap van de mens over een paard begint met het bepalen of een paard al of niet mag eten. Door de manier waarop wij aan ons paard eten verstrekken en ontnemen, bepalen wij de rangorde tussen ons beiden. En neen, deze pony toont geen enkel respect voor het kleine meisje.

De hiervoor vermelde pony bepaalt zelf of hij al of niet gaat eten van de grasgroene sierplanten. Duidelijk dus dat hij de leiding over het gebeuren heeft en dus het meest dominantste dier is van hun beiden. Heel normaal ook dat deze pony ‘baasje’ zal spelen in de volgende stap van de africhting, wanneer de amazone plaats zal nemen op zijn rug.

Respect noodzakelijk

Moest jij geen respect voor mij tonen, Frits, dan zou je met je 600kg aan spiermassa een gevaar betekenen voor mijzelf. Wanneer ik naast jou loop of als ruiter op je sterke rug zit, wens ik niet dat je met mij op de loop zou gaan.

Tweemaal per dag pendel ik met jou, tussen de sappige weiden en de met muesli gevulde voerbak in de stal. Tijdens die honderd meter die wij gezamenlijk, maar onder mijn leiding wandelen, vertraag en versnel ik meermaals mijn stap, en soms las ik ook een paar keer halthouden in. Dat ik onderweg het vervelende ventje uithang heeft niets te maken met het feit dat ik, met mijn oude benen, moeilijk jouw drie hoeven overstappende beweging niet kan volgen. Dit heeft enkel te maken met respect opbouwen voor mij en dat respect ook steeds te behouden en te herbevestigen.

Positie van het paard

Ik verwacht van jou dat je met je hoofd naast mij loopt en dat je een voortdurend oogcontact met mij behoudt. Zo heb ik ook een duidelijk zicht op jouw gelaatsuitdrukkingen en kan ik snel anticiperen op eventuele veranderingen in je gedrag. Bij de minste versnelling of vertraging van mijzelf, verwacht ik dat ‘jij’ je snelheid aanpast aan de mijne en niet aan de koord sleurt. Trek en sleurwerk zie je ook veel gebeuren bij wandelaars, tijdens het uitje met hun geliefde, maar verkeerd opgevoede hond. Deze honden lopen dan ver vooruit en sleuren hun baasje mee, in de richting die hond lief zelf gekozen heeft en op de voor de hond passende snelheid.

Als ik stop Frits, dan stop jij als vanzelf. Het baantje waar ik loop is van mij en jij loopt ernaast, neen, en ook met je schouder hoef je mij niet zelfs een heel klein beetje weg te drukken.

Aangename en vervelende versterkingen

Eerst moet ik je dit respect voor mij aanleren, door aangename en vervelende versterkingen te geven, op het door jou vertoonde gedrag. Na een paar maanden wordt dit gedrag een automatisme voor jou en is het vanzelfsprekend dat je gewoontjes naast mij meeloopt. Je hebt dan respect voor mij gekregen en ik ben in deze context je leider geworden.

En ik weet wel Frits dat je heel wat dominantie in je geest zitten hebt en dat je hierdoor regelmatig de door mij opgelegde grenzen probeert te verleggen. Knap van jou, ik zou juist hetzelfde doen hoor. Je eigenheid mag je natuurlijk van mij behouden, maar door een dagelijkse herhaling wens ik toch dat je respect voor mij behouden blijft.

Het zit niet in je karakter om achter mij aan te sloffen Frits, dat weet ik en dat zou ik ook niet wensen. Meestal zou dit geen probleem mogen geven, maar je kan ook van iets verschieten en dan komt je aangeboren vlucht reflex tevoorschijn. Neen, mij omverlopen of mijn achillespezen een trap geven met je blinkende hoefijzers, deze ervaringen heb ik reeds opgeslagen en ze staan niet op echt op mijn verlanglijst.

Respect en vertrouwen voor goede relatie

Met luid gehinnik en in volle galop kom je steeds naar mij toe gelopen wanneer ik je naar de stal wil brengen. Een duidelijk bewijs dat respect en vertrouwen vragen bijdragen tot het in standhouden van een goede relatie.

Als je maar gelukkig bent

Juist voor het publiceren van dit artikel heb ik onze 4-jarige merrie nog voor het vallen van de avond naar stal gehaald. Onderweg heeft onze Lucy mij toch wat laten kennis maken met de manieren van de vroeger vermelde ‘cutest pet pony’.  Alle paar stappen wou ze een hapje van het lekker gras op de doorgang nemen. Oh, juist, ja, het vrouwke heeft je gisteren naar binnen gebracht, en van haar mag je onderweg wat lekker gras meepikken, goed voor de relatie zeker. Zo zie je maar dat het leven niet een aaneenschakeling wat wit-zwart ervaringen is, gelukkig maar.

Meer hippische interesse?

Doorlaatbare dressuurlessen krijgen

Hippische leerboeken lezen

Hippische presentaties voor je vereniging

Meer voldoening zoeken

38 Recht op de wand af rijden

Recht op de wand af rijden om aandacht te vragen

Op de loop gaan

Wat krijgen wij nu Dré, waarom rij je mij recht naar de wand, ik ben toch niet het soort paard dat met jou op de loop gaat en dat enkel te stoppen is door hem tegen een muur te pletter te rijden?

Ieders probleem

Ha, neen Frits, zo erg is het bij jou gelukkig niet. Bij het schrijven van deze intro denk ik terug aan een les van een Portugese grootmeester, dewelke ik als fervente paarden liefhebber mocht bijwonen. “Il faut le mettre  contre l’amour, j’ai dit, contre l’amour”, galmde het in ietwat gebrekkig frans door de rijbaan. Deze leermeester had echt niets tegen de liefde hoor, maar bedoelde “contre le mur”? Wanneer de mooie Iberische hengst op de loop ging, met zijn toch al wel ervaren amazone, werd aangeraden hem recht op de muur aan te sturen.

Hulpen volgen

Maar dat is bij jou niet het geval Frits, maar soms lap je mijn bevelen toch aan je laars of moet ik aan je hoefijzer zeggen bij jou. Je hebt steeds de neiging om je hoeken af te snijden en dat ook bij wendingen naar de hoefslag toe. Steeds bepaal jijzelf de straal van het cirkelsegment, onafhankelijk van de teugelhulpen die ik jou daarvoor geef. Je loopt gewoon door mijn teugelhulpen heen, man. Bij het oversteken van de rijbaan kan ik natuurlijk mijn eenzijdige halve ophoudingen nog wat later geven of volledig weglaten, zodat je pas op het laatste moment de zekerheid krijgt of je links of rechts dient af te wenden, maar in een doodgewone hoek heb ik die mogelijkheid niet om je wat in verwarring te brengen.

Eénzijdige halve ophouding

Die eenzijdige halve ophouding heb ik in mijn eventing tijd geleerd. Bij het zien van een T-splitsing in het cross parcours wisten mijn paarden, door deze eenzijdig halve ophouding, reeds tientallen meters op voorhand, welke richting ze dienden te volgen. Hierdoor konden wij met grote zekerheid en op volle snelheid de juiste richting inslaan. Neen, geen noodzaak dus om mijn snelheidsduivels terug te nemen voor iedere wending en na zovele wendingen in een gevarieerd cross parcours betekent dat toch nogal wat tijdwinst.

Geef je paard een ‘half oponthoud’ voor het aanspringen in galop, hoorde ik een bevriend rijinstructeur naar zijn groep landelijke ruiters roepen. Van een ‘oponthoud’ aan een herberg kan ik wel genieten, maar een ‘half oponthoud’, neen dat schijnt mij niet echt interessant bij het paardrijden.

Wat is een ophouding?

Ik ga er van uit, beste lezer dat je weet wat een ophouding is, maar ik heb het hier over halve ophoudingen. Halve ophoudingen zijn eigenlijk lichte vibraties in de teugel, waardoor je paard weet dat er heel kortelings, één of andere gedragsverandering zal dienen plaats te vinden. Een halve ophouding is dus een signaal dat het paard mentaal voorbereid op een gedragsverandering die binnen een paar seconden zal dienen te gebeuren.

Ikzelf de oorzaak.

Maar ik weet dat ikzelf aan de grondslag lig van, dit nu door mij als ongewenst gedrag beschouwde afwenden, Frits, ik heb dit gedrag toch steeds oogluikend toegestaan. Dit ongewenste gedrag had ik toch vervelend dienen te versterken, maar ik vond de andere zaken die we aan het trainen waren steeds belangrijker. En dit afsnijden van de hoeken is na een paar jaar dus eigenlijk een automatisme geworden.

Bij het doorrijden van de hoeken weet je natuurlijk Frits, in welke richting je dient af te wenden en ben je mij meestal voor, je wacht zelfs niet op mijn hulpen die een richtingsverandering inluiden. Ja, om je aandachtig te maken rij ik je dan een paar keer in de hoek, recht op de wand afrijden, en houden daar een poosje halt alvorens de onze weg verder te zetten in de door mij gekozen richting. Natuurlijk vind ik het spijtig dat ik daarvoor met de teugel- en beenhulpen zwaar dien in te grijpen, om je op de juiste plaats, frontaal voor de wand, te laten halthouden. Maar ik kan toch niet anders dan je hulpen te geven die duidelijk boven je reactie drempel liggen. En na je een paar keer op deze manier in de hoek te hebben geparkeerd, hoef ik nog enkel te doen alsof ik je in de hoek wil parkeren, en je loopt zonder horten of stoten door de wending zoals het hoort.

Snel opgelost.

Gelukkig is dit geen fundamenteel probleem en na een paar keren corrigeren weet mijn voor paarden normen intelligente Frits, dat het veel aangenamer is om te wachten met afwenden tot ik mijn daarvoor geselecteerde signalen heb gegeven.

Meer hippische interesse?

Doorlaatbare dressuurlessen krijgen

Hippische leerboeken lezen

Hippische presentaties voor je vereniging

Meer voldoening zoeken

37 Een vliegende galopwissel aanleren

Een vliegende galopwissel aanleren
Een vliegende galopwissel aanleren gebeurt tijdens het zweefmoment.

Vanuit de achterhand?

Schijnbaar dienen vliegende galopwissels vanuit de achterhand te komen, maar weet jij Frits wat dat juist te betekenen heeft? Ik hoef dat niet te weten Dré, maar jij schijnbaar wel, leg het dan maar zelf eens uit.

Ook in vrijheid.

De meeste jonge, nog onafgerichte paarden, geven op de weide spontaan de vliegende galopwissel, zoals ze ook alle andere dressuuroefeningen, zonder enige training en in volle vrijheid, perfect kunnen uitvoeren. En als je er toch eentje ziet, die in vrijheid altijd in de contragalop blijft doorgaan, dan weet je dat het niet gemakkelijk zal zijn, om hem later deze vliegende wissel onder de man aan te leren.

Overmatige contragalop.

Spijtig dat het voor vele dressuurruiters enkel een natte droom blijft, om ooit eens een vliegende wissel te kunnen rijden. Springruiters daarentegen zijn zich veel sneller bewust van het belang van een vliegende wissel. Reeds bij hun eerste springparcours, bij het eerste van hand veranderen, worden zij met een ongezellige contragalop in de wending geconfronteerd. Dressuurruiters veranderen in hun eerst jaar niet van hand in galop, en als ze dat al doen, dan is het met het doel de contragalop te oefenen, iets wat voor een springruiter maar weinig toegevoegde waarde heeft. Heel veel contragalop oefenen heeft tot nadeel dat het paard in een later stadium, veel moeilijker tot een vliegende wissel zal komen.  De contragalop is dan door het veelvuldig oefenen, een automatisme geworden, en wij weten dat automatismen maar heel moeilijk te veranderen zijn.

Snel mee beginnen.

Het is dus ook belangrijk voor de dressuurruiter, om niet te lang te wachten met het aanleren van de vliegende galopwissel, ook al kan dat tijdens je dressuurproef met contragalop tegen jezelf werken.

En als je paard al eens een spontane galopwissel tijdens je contragalop training geeft, hoef je deze inbreuk zeker niet zwaar vervelend te versterken. Aangezien wij later deze vliegende wissel nog zelf zullen vragen, mogen wij het paard in geen geval bang te maken voor de vliegende wissel.

Verloop van de vliegende wissel.

Er is echter een groot verschil tussen de wissel van de meeste springpaarden en de als goed geachte dressuur wissel. De uitdrukking ‘Vliegende galopwissel’ vertelt het zelf, de wissel gebeurt tijdens het vliegen door de lucht, het zweefmoment wordt dat in de juiste termen genoemd, dus op het moment dat het paard met zijn vier benen in de lucht hangt.

Na het zweefmoment over een hindernis landen springpaarden normaal op hun voorbenen, dat kan ook bijna niet anders. Van dressuurpaarden verwachten wij dat zij eerst met het nieuwe buiten achterbeen de grond raken, natuurlijk volgt de landing van de voorbenen een kort tijdje nadien. Uit mijn trainer opleiding, van ondertussen meerdere tientallen jaren terug, oef zo lang al, herinner ik mij dat hetzelfde achterbeen tweemaal achter elkaar de grond raakt. Voor het aanvangen van de wissel, van de rechter naar de linker galop, steunt het rechter achterbeen als laatste achterbeen op de grond (bipedale ondersteuning). Na de daaropvolgende zweeffase komt datzelfde rechter achterbeen tijdens de wissel terug als eerste op de bodem, om te dienen als unipedale ondersteuning van de nieuw linker galop.

Dat is nogal een ingewikkeld mechanisme hé, Frits. Zelf heb ik het ook wat lastig gehad om dit uit te kunnen schrijven en mijn diersoortgenoten zullen waarschijnlijk hun cursus begrijpend lezen nog eens moeten doornemen om zich door deze tekst te worstelen.

Bij een landing na de sprong is het vanzelfsprekend dat een springpaard op zijn voorbenen land, Ik kan het mij niet anders inbeelden. Boven de hindernis heeft het paard een lang zweefmoment waarbij het veel tijd heeft om van galop te wisselen, en dit is gemakkelijkst bij een verandering van richting in het parcours.

Aanleren met het balkje?

Het aanleren van de vliegende galopwissel gebeurt dikwijls over een balkje, maar met de voorgaande uitleg wordt het je wel duidelijk dat het gevaarlijk is, om deze manier te gebruiken voor het aanleren van de wissel bij een dressuurpaard. Wij wensen hier namelijk geen landing op de voorhand. Voor paarden die enkel met de voorhand wisselen en met de achterhand in de contragalop blijven kan zo’n balkje wel enig soelaas brengen, om de achterhand toch tot wisselen aan te zetten, en dit tijdens het zweefmoment.

Om een langer zweefmoment te creëren, dient de achterhand bij de dressuurwissel diep onder de massa te treden, zodat het paardenlichaam hoger in de lucht kan geprojecteerd worden. Daarom zullen wij de vliegende wissel pas aanleren als het paard reeds de basisbegrippen van verzameling kent. Misschien komt het duidelijker over als ik het wat anders vertel: Bij het geven van de beenhulpen dient het paard de reflex te vertonen, om de achterhand in te trekken.

Gewoon wissels vragen en je ziet wel.

Juist Frits, dat hoef je natuurlijk allemaal niet te weten, trek gewoon bliksemsnel je achterhand in, op het moment dat ik tijdens je unipedale ondersteuning, de signalen geef om in de andere galop aan te springen. De rest volgt allemaal als vanzelf.

 En ja, Frits, ik ga deze foto van één van onze eerste wissels toch publiceren, hoor. Natuurlijk is dit niet de perfecte wissel, dat mag ik tijdens het aanleerproces ook nooit verwachten. Deze foto vertelt mij dat je gehele achterhand te hoog van de grond komt en te vroeg in het zweefmoment actief is.  Wat was ik toen gelukkig dat jij mij hoog in de lucht projecteerde door een over actieve achterhand. Zo hoog zelfs dat mijn hoofd niet meer in beeld kwam.

Zo, Frits, ondertussen zijn wij een paar jaar verder en je enkelvoudige  galopwissel zijn ondertussen, door duizenden herhalingen, een automatisme geworden. Automatismen zijn er om ons het leven gemakkelijk te maken, zodat wij niet blijvend hoeven na te denken, over wat we eigenlijk aan het doen zijn. Wij zijn nu reeds lekker gestart met knoeien aan de wissels om de pas, zo blijven wij steeds maar bezig hé.

Meer hippische interesse?

Doorlaatbare dressuurlessen krijgen

Hippische leerboeken lezen

Hippische presentaties voor je vereniging

Meer voldoening zoeken

36 Vrije stap toch controleren

De vrije stap toch controleren
De vrije stap toch controleren

En mag ik nu ook al niet meer mijn vrije stap doen zoals ik dat zelf wens, Dré?

Zelf laten kiezen?

Neen Frits, op dit moment vind ik, dat er dient ingegrepen te worden. Je hebt van nature een heel mooie ruime stap. Je stap is je beste gang en je stapt 3 tot 4 hoeven over, dus daar is helemaal niets mis mee. Maar op dit ogenblik zijn wij zware overgangen aan het trainen, Frits, overgangen van heel verzamelde, naar piaffe neigende stap, naar aan passage grenzende draf. Dit is onze voorbereiding om later de overgang van piaffe naar passage te kunnen rijden.

Spanning opvoeren!

Dat is niet niks hé Frits, je weet wel dat ik daarvoor de spanning bij jou heel hoog dien op te voeren, want zonder spanning krijg ik niet de gewenste trage en verheven drafpassen. Wanneer je een overgang geeft die in de richting van mijn verwachtingen ligt, dan geef ik je dadelijk vrije teugel en mag je ontspannen in vrije stap, ja, ontspanning is hier wat ik wens te zien. Een vrije stap die ik toch wil controleren

Spanning ontvluchten.

Ontspanning op zulke momenten is voor mij weglopen Dré, wegvluchten van de gevaren en de moeilijkheden is toch een normale reactie voor een prooidier. Ik begrijp je wel Frits, maar die overhaaste stap met een weggedrukte rug die je dan laat zien, neen dat wens ik niet, en dat levert zeker geen bijdrage aan het verder opbouwen van je overigens mooie lichaam, integendeel.

Je weglopen verminderen door je terughoudende teugelhulpen te geven, geeft niet het gewenste resultaat. Juist Dré, dan voel ik mij opgesloten tussen je handen en mijn stuwende achterhand en dat maakt mij echt nog hitsiger.

Zonder trekken.

Daarom gaan we nu ook op een kleine volte gaan Frits, door kleine doelloze rondjes te draaien hoop ik dat je inziet dat vluchtgedrag hier geen toegevoegde waarde heeft. Rondjes hebben geen eindpunt en daardoor vervalt jouw doel waarnaar je wil weglopen. En als dat niet voldoende is ga ik jou daarbij nog wat in een lichte renvers houding plaatsen, dus met je schouders een beetje naar de binnenkant van die kleine volte en je hals wat naar buiten gebogen. Zo ben je verplicht je voorbenen te kruisen en wordt je vluchtig wegstappen ook een heel stuk moeilijker voor jou.

Neen Frits, je hoeft dat niet allemaal te begrijpen, het is gewoon aan mij om jou terug naar rust te kunnen brengen, en voor we die rust bereikt hebben gaan we niet terug met andere zaken gaan spelen.

Spelen met spanning.

Een mooi voorbeeld Frits, dat wij met spanning moeten kunnen spelen, opbouwen en terug kunnen afbouwen van de spanning is de grote boodschap bij het aanleren van zwaardere oefeningen.

Meer hippische interesse?

Doorlaatbare dressuurlessen krijgen

Hippische leerboeken lezen

Hippische presentaties voor je vereniging

Meer voldoening zoeken

35 Voor het eerst een deken plaatsen

Voor het eerste een deken plaatsen
Voor het eerst een deken plaatsen

Bescherming tegen vliegend ongedierte.

Neen, Lucy heeft niet om een deken gevraagd en heeft daarvoor ook geen enkele behoefte laten blijken.

Na een gezellige, drie jaar durende periode op de weide, in gezelschap van enkele kuddegenoten, vinden wij het moment aangebroken om onze Lucy voor te bereiden op het zadelmak maken.

Zij is zeker niet meer een wilde mustang, want ze loopt mooi mee aan het halster, kan gebonden staan en weet haar beentjes te geven aan de hoefsmid.

Juist, wij hebben in het africhten van dit paard dus toch reeds wat tijd gestoken, het opvoeden van een paard vangt namelijk reeds aan bij de geboorte.

Aangezien wij in onze omgeving gezegend zijn met een grote schare aan dazen en ander stekend en vliegend ongedierte, wordt het opleggen van een licht dekentje de eerste opgave in haar cultiveringsproces.

Iedereen vindt het normaal dat men een paard een deken kan opleggen, maar dat is niet zo vanzelfsprekend voor een groen paard.

Op veilig spelen

Uit voorzorg hebben wij Lucy aan onze massieve muur vastgezet met een sterke ketting en een niet mooi, maar wel heel stevig lederen halster.

Voor de gewenning laten wij haar natuurlijk de nodige tijd ruiken aan het vers gewassen vliegen deken, zeker ook nagespoeld met voor ons welriekende wasverzachter.

Bij het op de schoft leggen van het deken krijgen wij natuurlijk de verwachtte vluchtreactie, voor dit onbekende en dus bedreigende blauwe ding, met koorden en ijzerklank van de sluitingen.

Aangezien vooruit of zijdeling wegstormen geen mogelijkheid is, wordt de logische reactie achteruit springen en dus met alle macht aan de belemmerende ketting trekken.

Ja, onze grove borstel met een lange steel, waarmee wij de stallen schoonvegen, staat reeds aan de achterkant gereed.

Aangename- & vervelende versterkingen gebruiken

Neen, Lucy krijgt geen rammel van de stijve borstel, maar we staan wel klaar om haar achteraan een vervelende versterking te geven op het moment dat ze naar achter springt. Het contact met de stijve prikkelende haren van de borstel zijn zeker geen aangename ervaring. Gedragingen die een vervelend vervolg krijgen worden door het paard niet meer of steeds minder frequent getoond.

Bij het lossen van de spanning op de ketting en het naar voor springen wordt Lucy uitbundig aangenaam versterkt. Door deze snoepjes zal het paard vanzelf de ongespannen toestand opzoeken, aangezien het zo zijn levensomstandigheden verbetert. Deze versterkingen worden steeds binnen de 3 à 4 seconden na de gedragsverandering gegeven, anders legt het paard geen verband meer tussen zijn gedrag en de beleefde ervaring.

Zodoende wordt er naast respect ook vertrouwen met het paard opgebouwd en dat zijn toch de fundamenten van een verdere africhting, onafhankelijk van de discipline waaraan we wensen deel te nemen.

Vluchten is onmogelijk gemaakt

Door vast gebonden te staan leert het paard tevens dat vluchten geen directe optie is tijdens het omgaan met de mens. Ook tijdens het leiden en bereiden van het paard kunnen wij het niet op prijs stellen dat het paard een loopje met ons zou nemen.

Ook het voor het eerst vastmaken van de buik- en beenriemen is een hele karwei. Voor de veiligheid is het best met twee personen te zijn, zodat men niet met zijn hoofd onder het paardenlichaam dient te hangen bij het zoeken naar deze touwtjes. Ik neem aan dat je wel weet waarom dit best is, anders zullen de loshangende paardenbenen je dat wel kort en krachtig vertellen. Het is ook aan te raden dat het paard door de begeleider met een koord wordt vastgehouden, en zorg ervoor dat je als begeleider niet in een hoek opgesloten geraakt. Een gedeeltelijk openstaande deur kan hiervoor toch wat soelaas brengen.

Gewenning neemt tijd.

Alvorens op de weide te mogen ronddartelen kan Lucy in haar bekende box en op zichzelf, kennis maken met het vreemde voorwerp op haar rug. Anders kan het nog gebeuren, dat weide afsluitingen geen belemmeringen vormen voor het paniekerige paard.

En neen, mijn foto is niet van de beste kwaliteit, maar bij het fotograferen van deze levensechte situatie doe je best het paard niet schrikken van het flash licht.

Zo, na deze eerste leerfase van onze jonge Lucy hebben wij terug meer appreciatie voor onze geroutineerde dressuurpaarden, dewelke niet meer opkijken naar een over hun rug geworpen deken.

Meer hippische interesse?

Doorlaatbare dressuurlessen krijgen

Hippische leerboeken lezen

Hippische presentaties voor je vereniging

Meer voldoening zoeken

34 Vertrouwen opbouwen tijdens inprentingsfase

De inprentingsfase gaat snel voorbij
Het vertrouwen met het paard dient reeds tijdens de inprentingsfase te gebeuren.
Vertrouwen opbouwen tijdens de inprentingsfase

Onverwachte geboorte.

Komen wij thuis na een nachtje uit met de kleinkinderen en in de vallende duisternis bemerken wij op de stofferige weide, het silhouet van een pas geboren veulen.

Zonder mijn weten was de naam Obladi-Oblada reeds vastgelegd door het vrouwke, maar over deze discriminatie gaat het hier niet.

Inprentingsfase is van korte duur

Toen de nog wankelende Obladi ons bemerkte laat zij een zacht gehinnik horen en komt ons dadelijk besnuffelen.

Duidelijk dat het veulen nog in zijn inprentingsfase zit en onbevangen op zoek is naar wie ze als mama of papa dient te beschouwen.

En wij krijgen nu éénmalig de kans aangeboden om als beschermer aangenomen te worden.

De inprentingsfase duurt namelijk maar een korte tijd, dus best het vertrouwen opbouwen tijdens deze inprentingsfase en er gebruik van maken om onze goede bedoelingen ten toon te spreiden.

En die eerste indrukken neemt zo’n hulpeloos veulen voor gans zijn leven mee.

In een wiebeldrafje loopt Obladi, naast ‘la mama’, mee naar de stal, ook de bescherming in de stal vinden is van groot belang.

Vertrouwen dien je op te bouwen

Natuurlijk wordt er in de stal op een dieren manier met de nieuw geborene geknuffeld om het vertrouwen te optimaliseren, en daar slagen wij ook snel in.

Ook na de scheiding van een nachtje slapen is het vertrouwen nog volledig aanwezig.

Maar horen wij daar de auto van de dierenarts niet op ons erf aankomen, het jonge veulen dient toch beschermd te worden tegen alle mogelijke kwalen, en inentingen schijnen daar een verplicht onderdeel van te zijn.

Wantrouwen slaat snel toe

De eerste benadering van de veearts met de spuit in de hand verloopt in alle vertrouwen, maar die naald in de hals breekt het door ons opgebouwde wankele vertrouwen.

Neen het veulen beseft niet dat die prik voor zijn welzijn belangrijk is, en beseft enkel dat er daar een boze mens staat die hem pijn doet.

Het in de mens opgebouwde vertrouwen wordt hierdoor in een oogwenk vernietigd.

En tot overmaat van ramp dient er de tweede dag ook nog bloed getrokken te worden voor één of andere analyse die mensen belangrijk vinden.

Na de vervelende ervaring van eerste dag heeft Obladi natuurlijk zijn reactie naar de mens aangepast, vluchten is de boodschap, proberen te ontsnappen aan het hem onterecht aangedane leed.

Maar na wat vluchtpogingen in de stal wordt het angstige veulen toch gevat, en het slaat tot 2 maal toe omver op de harde bodem, waarna het roerloos blijft liggen.

Neen, Obladi is hierdoor niet lichamelijk gewond geraakt, maar haar prille vertrouwen heeft natuurlijk wel een rake klap gekregen.

Obladi bevindt zich nu in een toestand van aangeleerde hulpeloosheid, blijft liggen, want vluchten helpt niet, doe mij maar zoveel kwaad als je wil, want ik kan er toch niets tegen doen.

Snel wordt die bedreigende naald in de hals gepland en klaar is Kees.

Wij vinden de dierenarts een nog steeds een aardige kerel, maar ons veulen deelt na twee slechte contacten onze gedachtegangen daarover zeker niet.

De gehele mensheid is slecht, gevaarlijk en doen je pijn, vindt Obladi.

Vertrouwen herstellen vraagt veel tijd

En zo dienen wij terug het vertrouwen op te bouwen met ons veulen, want vertrouwen is de hoeksteen van onze verdere relatie met ons paard.

Meer hippische interesse?

Doorlaatbare dressuurlessen krijgen

Hippische leerboeken lezen

Hippische presentaties voor je vereniging

Meer voldoening zoeken

33 Emoties opwekken bij je paard

Eten en drinken wekken veel emoties op
Emoties opwekken bij je paard om een gewenst gedrag te komen

Jezelf kunnen zijn

Mag ik mijzelf even voorstellen Dré?

Ga jij nu ook al beginnen je mond te openen, Ukkepuk?

Ja, ja, ik ben Ukkepuk, een gelukkige Shetland pony die even lang als breed als hoog is. Ik ben de buur van de dagelijks trainende Frits, maar daar heb ik gelukkig niets mee te maken. Ik zie wel dat je daar spieren van krijgt, maar dat je daar ook veel moet voor zweten, en dat doe ik niet graag.

In mijn ganse leven heb ik nog maar twee keer een ruitertje op mijn rug gehad, en dat is meer dan genoeg geweest en dat is wetenschappelijk te onderbouwen.

Wij worden gedreven door emoties

Tijdens één van je recente presentaties, heb je toch verteld Dré, dat het gedrag van dieren bepaald wordt door 7 basis emoties, en dat is het geval voor alle diersoorten, dus ook voor jou en mij.

‘Zoeken’, dat doe ik ganse dagen, naar de lekkerste grassprietjes en koel drinkwater.

‘Woede’, daar kan ook van meespreken, probeer mijn muesli maar eens af te nemen.

‘Angst’, ja, ook daarmee kom ik iedere dag ook in contact, en dan ga ik lopen van de grote paarden die met mij in de wei lopen.

‘Lust’ gebruik ik ook hoor, soms ga ik in het schuilhok van de grote collega’s om bescherming te zoeken tegen de zon en het vliegende ongedierte.

Met ‘Zorg’ ben ik ook wel bezig, haal mij maar eens uit de kudde en ik voel mij niet meer veilig, en als je mij alleen in de stal zet, dan heb ik ook ‘Verdriet’, en ik zou dan willen ‘Spelen’ met mijn maatjes.

Eten en drinken is een groot genot

Als ik kan eten en drinken en je laat mij voor de rest gerust in de kudde, dan ben ik een heel gelukkige Shet.

Je paard gelukkig houden

Tja, dat is heel wat anders dan Frits zijn leven, en toch moet ik hem ook gelukkig houden Ukkepuk, of ik krijg veel verzet en weerstand in de training. Deze 7 basis emoties (Zoeken, Woede, Angst, Lust, Zorg, Verdriet en Spelen) bespeel ik natuurlijk ook bij Frits, want daardoor kan ik zijn gedragingen veranderen en hem aanzetten tot gedragingen die ikzelf bepaald heb. Hoe ik inspeel op deze emoties van Frits zal bepalen of ik een gezellig werkend paard creëer of ik er een stress vertonende marionetten van maak.

Spanning nodig om te trainen

Alle levende wezens komen tot het leveren van prestaties enkel en alleen als er een spanning ontstaat rond de 7 basis emoties.

Natuurlijk zet ik spanning op Frits tijdens het trainen, want anders blijft hij gewoon op de wei staan, zoals jij Ukkepuk. Maar ik zorg er wel voor dat hij door een gedragsverandering (deze die ‘ik’ wens, haha) zelf deze spanning kan verminderen, dat noemt men dan ontspanning in de aanspanning. Zo ontwikkelt Frits zich als een gezellig meewerkend paard, ja, je mag dat Happy Athleet noemen.

Spanning creëren en stress vermijden

Als ik de spanning verkeerd zou gebruiken, dan ziet Frits de bomen niet meer in het bos en zou hij een vervelend gestresseerd paard worden, hetwelk door zijn 7 onder spanning staande emoties, niet verwachte gedragingen zal vertonen of zal zich laten degraderen tot een marionetten gedrag. Gestresseerde paarden weten niet meer welk gedrag zij kunnen vertonen om aan de opgelegde spanning te ontkomen.

Spelen met spanning is dus een doodnormale zaak tijdens het trainen en rijden met een paard.

Genieten door te spelen

Maar jij hebt maar weinig ervaring met door mij opgelegde spanning om je gedrag te veranderen, Ukkepuk. Eet maar lekker verder en speel met je maten, met de emoties ‘Genot’ en ‘Spelen’ kom jij al een heel stuk verder in het leven.

Meer hippische interesse?

Doorlaatbare dressuurlessen krijgen

Hippische leerboeken lezen

Hippische presentaties voor je vereniging

Meer voldoening zoeken

32 Fouten maken hoort bij trainen

Spaanse stap i.p.v. piaffe, moet kunnen.
Fouten maken hoort bij trainen, het zijn afwijkingen op het gestelde doel.

En wat ga je over deze foto schrijven Dré, mooie uitgestrekte draf zeker?

Stop er mee Frits, een paard kan niet liegen, daarvoor heb je te weinig ‘zelfbeheersing’ en ‘intellect’.

Als menselijk dier zou ik dat wel kunnen verkopen voor een mooie uitgestrekte draf in de bi-pedale ondersteuning. Maar je gaf hier spontaan je eerste pasje Spaanse stap onder het zadel, terwijl ik verzamelde stap vroeg.

Oei, heb dan heb ik een fout gemaakt Dré. Neen Frits, wij maken geen fouten, ik wil dat ontmoedigend woord niet meer horen hé. Het was een ‘afwijking’ op het ‘verwachte gedrag’.

Jij kan je gedrag wat aanpassen of ik mijn verwachtingen bijstellen, daarover gaan we samen nog eens in debat. Wat je mij met deze foto vertelt Frits is, dat een mooie uitgestrekte draf in je lijf zitten hebt en daar kunnen wij dus aan verder werken.

Zo dat noemt men dan ‘herkaderen’ van een gebeurtenis, een gebeurtenis in een andere context bekijken. Prettig de tonus te zien in al je spieren, ik smelt voor jou Frits.

Meer hippische interesse?

Doorlaatbare dressuurlessen krijgen

Hippische leerboeken lezen

Hippische presentaties voor je vereniging

Meer voldoening zoeken

31 Trens & stang deskundig gebruiken

Er zijn meerdere trens en stang teugelvoeringen
Er bestaan verschillende soorten teugelvoeringen bij trens en stang
Trens & stang deskundig gebruiken. De hand van de ruiter de bepaalt de juiste inwerking

De laatste tijd rijden wij meestal op trens & stang teugelvoering Frits, wat zijn jouw ervaringen daarrond?

Doorhangend stangteugeltje gewenst

Voor mij maakt dat niet veel uit Dré, zolang je maar met een loshangend stang teugeltje rijdt heb ik daar geen hinder van. Bij het aanleren van nieuwe oefeningen of bij het aannemen van de teugels durf je die stang toch wel eens aan te spannen, maar voor de rest hangt die stang erbij voor spek en bonen.

Stang als statussymbool

Zoals met sporen mogen rijden, een lange jas en buishoed mogen dragen, is ook met trens en stang toch wat een statussymbool in het ontwikkelingsproces van de ruiter.

Vele jonge combinaties verlangen daarom naar het moment om met trens & stang teugelvoering te rijden, maar trekken continue aan de dunnere stangteugel even hard als aan hun trensteugels. Het is afhankelijk van de hefboom verhoudingen, maar de mechanica leert ons dat een stang meestal 5 maal sterker inwerkt op de paardenmond dan het trensje. Ruiters die met 20kg (ja, en zelfs met meer gewicht) aan de trensteugel trekken veroorzaken met een trensje een belasting van 20 kg in de paarde mond. Deze 20 kg op de stangteugel zetten betekent dus 100 kg in de paardenmond, en daar kan je als paard niet meer mee lachen.

Trens en stang afzonderlijk bedienen

Als je een stang nodig hebt betekent dit meestal dat er iets mis is met je rijkunst. Vele ruiters rijden met die twee teugels in hun handen zonder te weten hoe ze daar dienen mee om te gaan.

Het is belangrijk de trens- en stangteugel onafhankelijk van elkaar te kunnen gebruiken en enkel wanneer het nodig is. Daarom worden trens en stangteugel niet met dezelfde vingers vastgehouden.

Diverse teugelvoeringen

Jaja Frits, ik weet het dat wij hier in huis niet allen dezelfde teugelvoering hebben, daar is niets mis mee en er zijn nog veel andere manieren met allemaal hun voor en nadelen. Terloops even vermelden dat een ruiterhand niet stil dient te staan alsof het in beton is vast gegoten, maar wel rustig en verend. Een goede communicatie met je paard start bij weten en voelen wat je met je polsen, handen en vingers doet.

Meer hippische interesse?

Doorlaatbare dressuurlessen krijgen

Hippische leerboeken lezen

Hippische presentaties voor je vereniging

Meer voldoening zoeken

30 Respect en vertrouwen opbouwen

Dominant gedrag
Respect en vertrouwen opbouwen. In de kudde worden deze afgedwongen.

En denk je nu echt Dré, dat ik respect en vertrouwen heb voor jou? Ik denk het wel Frits, en dit is ook wederkerig hoor.

Respect tonen voor de mensen

Reeds toen we je aankochten had je respect en vertrouwen voor mensen, ik werd niet gebeten, je ging uit de weg voor mij en je ging niet op de loop met mij. ‘Vertrouwen’ en ‘respect’ schijnen mij de eerste en misschien de meest belangrijke punten te zijn in de africhting en maken deel uit van de dagelijkse omgang en training Frits.

Ontspanning ontstaat door vertrouwen

Zonder respect word je geen gehoorzaam paard en zonder vertrouwen krijgen wij geen ontspannen relatie. Voor de dressuurzweep had je echt wantrouwen Frits, mogelijks is deze in je jonge hengst periode niet altijd consequent gebruikt? Gelukkig ga je bij het zien van de zweep op de loop en ga je niet over tot een gevecht.

Gehoorzaamheid aan been- en teugelhulp

Een onvoorwaardelijke gehoorzaamheid aan de ‘beenhulp’ en de ‘teugelhulp’ zijn de essentiële voorwaarden voor de verdere opbouw van een trainingsschema. Een been betekent ‘weglopen’, een teugeldruk ‘stoppen’. Weglopen heeft zeker wat te maken met respect en om te stoppen dien je toch wat vertrouwen te hebben, want een paard dat iets niet vertrouwt neem altijd de vlucht. Lijkt allemaal heel eenvoudig toch, of heb ik het mis?

Consequent zijn geeft vertrouwen

Ik moet nog even toevoegen dat vertrouwen en respect worden verkregen door consequent gedrag van mijzelf en de anderen die met jou omgingen. Paarden die opgegroeid zijn in een kudde krijgen van het leidende dier reeds van bij de geboorte het begrip vertrouwen en respect mee. De beschadigde vachten van deze in vrijheid samenlevende paarden vertellen ons dat respect daar niet op een vriendelijke manier te stand komt, maar door bijten en slaan wordt verkregen. Nadat het respect is afgedwongen volgt het opbouwen van het vertrouwen. Als er gedaan wordt wat de leider vraagt, dan mag men als kuddegenoot zeker zijn dat er niets vervelends gebeurt. Het paard mag daarop dus ‘vertrouwen’.

Ook in de omgang tussen paard en ruiter is respect en vertrouwen van het allergrootste belang.

Meer hippische interesse?

Doorlaatbare dressuurlessen krijgen

Hippische leerboeken lezen

Hippische presentaties voor je vereniging

Meer voldoening zoeken