Respect en vertrouwen opbouwen
‘Respect en vertrouwen’ komen toch tot stand door het opbouwen van een relatie met je paard, Dré. Ik begrijp niet goed wat het nut kan zijn om mijn Jolieke te negeren? Eigenlijk had ik mijn titel anders dienen te formuleren, Marieke. ‘Een ongewenst gedrag van je paard negeren’ zou al een stuk beter geweest zijn.
De druk van negeren
Stel je voor dat je werkgever op maandagmorgen iedereen hartelijk begroet en bij jou komende de andere kant opkijkt. Juist, negeren kan dus ook aanzetten tot actie, in dit geval tot je valies pakken en wegwezen of blijven en een maagzweer krijgen. Maar in dit artikel gaat het over het niet tot ontwikkeling laten komen van ongewenste gedragingen.
Waarom zijn gedrag veranderen?
Ieder levend wezen verandert zijn gedrag, enkele en alleen om er beter van te worden. Deze gedragsveranderingen komen tot stand door een verhoogde spanning ten gevolge van diverse emoties. Niet vergeten Marieke dat emoties kunnen worden opgewekt door het geven van externe prikkels aan je Jolieke. De prikkels die je toedient aan je Jolieke spelen in op zijn zintuigen. In de hersenen worden deze ontvangen prikkels gekoppeld aan de vroeger opgeslagen ervaringen en omgezet in een spanning. Deze opgewekte spanning kan aangenaam of vervelend zijn. Door deze spanning wordt er in de hersenen dopamine geproduceerd waardoor het paard op zoek gaat naar voldoening. Door een vermijdend gedrag te vertonen zal het paard een vervelende spanning wegwerken, terwijl het paard initiatief zal nemen om een aangename spanning te gaan opzoeken. Je Jolieke zal deze spanningen proberen weg te werken door een gedragsverandering en dit met zo weinig mogelijk inspanning. Ja, zo heeft de natuur het allemaal geprogrammeerd.
Interne prikkels
Ook ten gevolge van interne prikkels (Instinct, hormonen, honger,…), dit naast de invloed van vroegere ervaringen, kunnen sommige gedragingen bij het paard spontaan naar boven komen. Als voorbeeld zou je angst van de vreemde omgeving kunnen aanhalen. Ook heel kleine veranderingen in de omgeving, zoals het plaatsen of wegnemen van een bloempot kunnen een paard op de vlucht jagen. Niet vergeten dat het paard als prooidier zijn leven denkt te redden door direct weg te vluchten en nadien vanop een grote afstand de situatie te analyseren. Wij als mens, laten de binnenkomende prikkels eerst langs ons analyserend brein gaan en nemen pas nadien een aangepaste actie.
Geen vervelende versterkingen
Vervelende versterkingen (Spoor, zweep, …) toepassen zou bij angstsituaties de paniektoestand alleen maar meer aanwakkeren. Door zo’n situaties te negeren en zoveel mogelijk gewoon door te rijden krijgt het paard de mogelijkheid om te gewennen aan de voorlopig nog onbekende situatie. Best houdt men bij angstreacties aanvankelijk een grotere afstand, zodat het paard de situatie in een breder daglicht kan plaatsen. Geleidelijk aan wat dichter naar de plaats van schrikken rijden is dan ook aanbevolen.
Vermijdingsgedrag
Spontaan getoonde gedragingen, zoals schrikken, met het hoofd slingeren, teugels lostrekken, veel weerstand bieden, scheeflopen e.a., hebben dikwijls een ontwijkende component in zich. Door deze ongewenste gedragingen tracht het paard de aandacht van de gevraagde oefening af te leiden en zo de zwaardere belasting te vermijden. Als ruiter mag men zich niet laten verleiden om dit vermijdingsgedrag als primordiaal te gaan beschouwen en te vergeten waar men eigenlijk mee bezig was.
Analyseer het getoonde gedrag
Een goede coach, juist, dat klinkt veel beter dan africhter, zal zijn pupil (Ruiter en paard) dus voortdurend tussen aangename en vervelende versterkingen plaatsen, om een gewenste gedragsverandering te bekomen. Iedere teweeggebrachte gedragsverandering zal geanalyseerd worden op zijn toegevoegde waarde en aangenaam of vervelend versterkt worden. Vroeger noemde men dit het vertoonde gedrag belonen of straffen.
Uitdoving van een gedrag
Maar in plaats van op een vertoond gedrag te reageren kan je als coach dit gedrag ook ‘Negeren’. Door het negeren van een bepaald gedrag krijgt het paard geen enkele feedback en ontstaat er geen verbetering van de levensomstandigheden. Er doet zich namelijk geen aangename of vervelende versterking voor. Dit vertoonde gedrag zal dan ook spontaan verdwijnen. Extinctie noemt men dat in een wetenschappelijke bewoording.
Meer hippische interesse?
Dressuurlessen in lichtheid krijgen