De tong onder of boven het bit?
Ik denk dat mijn vierjarige Jolieke zijn tong over zijn bit steekt, Dré?
Oei, je paard zijn tong over het bit steken is natuurlijk het ergste wat je als ruiter kan overkomen, Marieke. De tong van je paard werkt als een kussentje voor het mondstuk, waardoor de harde lagen niet door het bit aangeraakt kunnen worden. Bij paarden die de tong over het bit steken vervalt de bufferende werking van de tong en komt het harde metaal van het bit rechtstreeks op de beenharde lagen te liggen. Wanneer je een ronde ijzeren staaf op je scheenbeen zou leggen en daar hard op duwt, dan besef je wel duidelijk wat er zich op dat moment afspeelt in de paardenmond. Paarden die de tong over het bit hebben reageren daar meestal extreem op. Ze doen dat door te zwaar in te buigen, door ‘door’ het bit weg te lopen of hevig het hoofd opwaarts te bewegen of weigeren gewoon nog verder te lopen. In zo een situatie wordt een paard nagenoeg onbestuurbaar, je weet niet meer waar je terecht komt.
Communicatie tussen paardentong en mensenvingers
Bij een goed gereden paard communiceert de zachte nageeflijke ruiterhand op een voortdurende manier met de steeds licht bewegende paardentong, hetwelk wij het afkauwen van het paard noemen. Door het afkauwen produceert het paard een overmaat aan speeksel, hetwelk door het kauwende effect omgezet wordt tot vlokkend schuim op de mondranden. Niet vergeten, Marieke, dat een onderdanig paard in de kudde met kauwen zijn onderdanigheid kenbaar maakt aan het dominantere paard. Die onderdanige relatie wensen wij toch ook met ons paard tot stand te brengen.
Tong zijdelings uit mond hangen!
Juist Marieke, ik zie die tong van je Jolieke ook regelmatig aan de rechterzijde naar buiten komen, maar ik zal met mijn wijsvinger eens voelen of zijn tong wel degelijk over het bit zit. Wij hebben toch nog wat geluk hoor, Jolieke’s tong zit niet over het bit, maar schuift onder het bit naar buiten, waardoor een normale aanleuning nog steeds deftig kan zijn.
Vreemd, zo’n ijzeren ding in je mond
Paarden die voor de eerste malen een bit in de mond krijgen hebben wel eens de neiging om in hun ontdekkingstocht naar dat vreemde voorwerp in hun mond, om hun tong eens over het bit te steken. Dat is op zich niet erg, want na enige gewenning ondervind je paard wel dat het gezelliger is om dat bit boven de tong te dragen i.p.v. van geprangd te zitten tussen de lagen en de onderkant van de tong.
Denk er maar even aan hoe ongezellig het voelt als er wat etensresten onder je tong terecht komen of de tandarts zijn speeksel wegzuig slangetje (wow, wat een omschrijving zeg) onder je tong steekt. Laat je paard in de stal maar rustig een tijdje wennen en dat probleem is zo opgelost, en natuurlijk doe je dat niet met je splinternieuwe hoofdstel en met diamanten beklede frontriem. Ook aan het dagelijks gebruikte halster kan je een simpel trensje bevestigen hoor.
Aangenamer door tong over het bit
Een paard steekt zijn tong over het bit omdat het dat het aangenaamste gedrag vindt, dat is de enige zekerheid die je hebt. Mogelijks vermijdt het daarmee pijn van de slecht onderhouden tanden, is het tongbeen wat verschoven, past het bit of het hoofdstel niet goed?
Harde ruiterhand is meestal de oorzaak
Maar de tong over het bit steken tijdens het rijden is meestal het gevolg van een te harde ruiterhand Marieke. Ik hoor veel instructeurs kwelen dat je hand moet stil staan, waardoor sommige ruiters hun hand als in gebetonneerd gaan vastzetten. Een ruiterhand dient natuurlijk wel rustig te staan, maar dient de bewegingen van het paard mee te volgen en actief in te werken, met minuscule teugelhulpjes, Dit om de nageeflijkheid en het afkauwen op te wekken bij het paard.
Duidelijk dus dat je niet je hand vastzet en wacht tot het paard vanzelf nageeft. Door deze doodstille handen leren paarden meestal veel gewicht te nemen op het mondstuk. Hierdoor wordt de doorbloeding van de tong belemmerd en verkleurt de origineel roze tong naar ongezellig blauw. Een belemmerde doorbloeding heeft tot gevolg dat er ook een vervelende tinteling in dat lichaamsdeel (Hier de tong) ontstaat. Leg je benen maar eens een tijdje over elkaar en je zal heel goed begrijpen wat ik hiermee bedoel.
Het ergste wat je kan overkomen
Ik ben toch wat ongerust hoor Dré, ik wil niet dat die uithangende tong een blijvend fenomeen wordt. Een terechte vrees Marieke, we zullen samen op zoektocht gaan om van dit vervelende euvel vanaf te komen.
Lossere neusriem als oplossing
Een tongprobleem is meestal niet op te lossen met het verder aanspannen van de neusriem Marieke, dat had je vorige week toch al stiekem wat uitgeprobeerd, neen? Door het snoeren van de neusriem, wordt het voor het paard totaal onmogelijk om een kauwende beweging met de tong te maken. Iedereen die iets van lichamelijke training weet dat door het bewegen van een lichaamsdeel er een verhoogde bloedcirculatie ontstaat. Dit om naast de temperatuurregeling, de nodige zuurstof en voedingsstoffen naar de tong te voeren. Wij stellen ook vast dat het geven van vervelende teugelhulpen, bij het verschijnen van de tong, hier ook niet het gewenste resultaat geeft.
Laat het niet tot een automatisme worden
Een tongprobleem dienen wij dadelijk aan te pakken en dat probleem oplossen is primordiaal ten opzichte van al het andere werk dat we nog voor de boeg hebben. In geen geval mag dit gedrag als een automatisme in de hersenen van ons paard opgeslagen worden. Zouden wij jezelf en je paard niet uit het beginnend patroon halen, Marieke? Ja?
Werk aan de hand als visuele toets
Wij gaan dus dat neusriempje heel wat losser maken i.p.v. van aan te snoeren en werken aan de nageeflijkheid van jezelf en je paard. Door je Jolieke aan de hand te werken kunnen wij ook het patroon veranderen en krijg jijzelf, naast je paard lopend, een beter zicht op het mondgedrag van je Jolieke.
Oh ja, we hebben je maatje tot hiertoe hoofdzakelijk rond en diep gewerkt en dus met het hoofd achter de loodlijn. Er is niets mis hiermee, maar er ontstaat hierdoor wel een lichte trekkracht op de tong. Als we je maatje nu eens meer oprichten, duidelijk voor de loodlijn, dan ontstaat er een drukkracht op de tong die in de richting van het tong aanhechtingspunt gaat i.p.v. een trekkracht. Leuk vast te stellen dat wij vandaag een duidelijke verbetering zien van dat vervelende tongedrag, laat ons hopen dat wij dat zo verder kunnen bestendigen.
Moest je Jolieke zijn tong ‘over’ het bit steken, Marieke, dat zou nog veel erger zijn dan zijn tong zijdelings naar buiten steken. Een lossere neusriem en werk aan de hand kunnen hier ook wel soelaas brengen.
Vervelende versterkingen gebruiken
Maar wat moet ik dan doen Dré als hij zijn tong over het bit steekt tijdens het bereden werk? Een gedrag dat je niet wenst, Marieke, dat dien je vervelend te versterken, je dient dat tong over het bit steken dus onaangenaam te maken voor je paard zodat je paard dit ongewenste gedrag gaat vermijden. Dat vervelend versterken kan je doen door sterkere, opwaarts en voorwaarts gerichte teugelhulpen te geven op het moment dat dat de tong over het bit gaat. Voor een bijkomende tik van de dressuurzweep of een sterke spoorhulp ben ik niet zo’n voorstander, aangezien deze vervelende versterking ver van het mondprobleem verwijderd zijn en het paard meestal de associatie met het ongewenste gedrag van de tong niet legt.
Afstijgen is een aangename versterking
Triest natuurlijk dat je meestal van je paard moet om die tong terug onder het bit te plaatsen. Afstijgen is stoppen met werken en is een aangename versterking van het laatst getoonde gedrag (Tong over bit) en dat doe je dus nooit binnen de 4 seconden na het tong voorval. In ieder geval rij je dus nog enkele meters door terwijl je vervelende versterkingen (Teugelhulpen in dit geval) geeft, alvorens af te stijgen. Eens je met beide voeten op de grond staat kan je (binnen de 4 seconden) natuurlijk verder gaan met de vervelende versterkingen. Dit om je paard aan te zetten zelf zijn tong terug onder het bit te plaatsen, wat meestal niet lukt. Maar behoud je toch van brutaliteiten. Dan kan je als weldoener voor je paard optreden door de vervelende versterkingen weg te nemen en de tong terug mooi onder het bit te plaatsen.
De nagevende hand is de juiste oplossing
En om samen te vatten, Marieke, een tongprobleem vindt meestal zijn oorsprong in een niet nagevende hand van de ruiter.
Meer hippische interesse?
Doorlaatbare dressuurlessen krijgen